Spijkers op laag water of juist bittere noodzaak? Aspirant-kopers van boten: let op!

Het watersportseizoen komt er weer aan. Hoe fijn is het, zeker nu in corona-tijd, om met je motorboot, zeilboot of luxe jacht er lekker op uit te gaan op de Nederlandse wateren?

Maar wat zit daar in het riet verscholen? Een onschuldige visser of een opsporingsambtenaar die helemaal niet zijn dobber in de gaten houdt, maar alleen maar oog heeft voor de Nederlandse watersporter en zijn boot.

Het is de politie en de politiek al jaren een doorn in het oog. Hoe gemakkelijk is het niet voor criminelen om hun illegaal verdiende geld om te zetten in luxe vermogen, zoals zeiljachten en motorboten.

Het leidde zelfs in 2018 tot vragen in de Tweede Kamer aan de minister van Veiligheid en Justitie. Maar nog steeds staan met enige regelmaat de kranten vol met artikelen over weer een inval van de FIOD waarbij botenhandelaren zijn opgepakt, luxe jachten in beslag zijn genomen en de botenhandel als walhalla voor het criminele circuit. De burger krijgt ten onrechte het idee dat iedere trotse eigenaar van een mooie boot ‘fout‘ is.

De overheid heeft er de afgelopen jaren van alles aan gedaan om witwassen tegen te gaan, bijvoorbeeld door invoering van de Wet ter voorkoming van witwassen en terrorismefinanciering (Wwft) en het telkens weer verlagen van de meldingsplicht bij contante betalingen. Maar ondanks oproepen vanuit de branche zelf is er nog steeds geen verplichte algemene registratie voor pleziervaartuigen in Nederland en blijft de klacht dat de rechtsstaat mede door het witwassen op grote schaal in de botenhandel ernstig ondermijnd wordt.

Inmiddels weet iedere auto- en botenhandelaar wel dat het in Nederland accepteren van grote hoeveelheden contant geld door de overheid als crimineel wordt gezien. Ook al is het in landen om ons heen nog heel gebruikelijk om in plaats van giraal juist cash te betalen. Hier loop je daarmee eenvoudigweg grote risico’s en beland je voordat je het weet in het verdachtenbankje.

Waar moet je nou op letten als verkoper van een motorboot of luxe jacht om te voorkomen dat de FIOD plotseling bij jou op kantoor of erger nog, thuis op onaangekondigd bezoek komt?

Wwft
Beroepsmatige handelaren vallen onder de werking van de Wwft bij betalingen van forse contanten bedragen. Zij moeten vervolgens voldoen aan de verplichtingen die zijn gesteld in Wwft, zoals het instellen van cliëntenonderzoek en het melden van de ongebruikelijke transacties. Dit zou helpen om de doelstelling van deze wet, namelijk dat de legale en illegale geldstromen zich niet gaan vermengen, kan worden bereikt.

Door goederen te kopen van gelden die met misdaad zijn verkregen of door dit te investeren worden criminele verdiensten witgewassen. Criminelen willen het geld dat zij hebben verdiend in de onderwereld graag uitgeven in de bovenwereld. Om crimineel verkregen geld te kunnen besteden zonder daarbij het risico te lopen dat het onmiddellijk door justitie of de Belastingdienst in beslag wordt genomen, moet het worden witgewassen. Witwassen van eigen criminele winsten of criminele winsten van anderen, en ook het meewerken daaraan, is strafbaar. Daarnaast wil de overheid de gelden afpakken die met misdaad zijn verdiend.

Hoe zit het nou precies met die meldingen?

U moet altijd een melding doen als u vermoedt dat een (voorgenomen) transactie verband houdt met witwassen of terrorismefinanciering.

Ook al is er niet direct een dergelijk vermoeden, de wet verplicht u ook om melding te doen van een ongebruikelijke transactie als er bijvoorbeeld een koper met veel contant geld wil betalen.

Sinds de invoering van de ‘Implementatiewet vierde anti-witwasrichtlijn’ op 25 juli 2018 geldt namelijk dat bij contante verkopen van € 10.000 of meer de handelaar een melding van een ongebruikelijke transactie bij de FIU Nederland moet doen.

U meldt een ongebruikelijke transactie met het meldprogramma op de website van FIU-Nederland. U moet zich eerst eenmalig registreren voordat u een transactie kunt melden

Ongebruikelijke transacties meldt u direct. In de melding neemt u onder andere op:

  • de identiteit van uw klant;
  • aard en nummer van het identiteitsbewijs van uw klant;
  • aard, tijdstip en plaats van de transactie;
  • als er sprake is van contanten: omvang, bestemming en herkomst van de contanten;
  • om welke reden u de transactie ongebruikelijk vindt.

Het is niet alleen verstandig maar ook verplicht om van deze melding een afschrift (digitaal) te bewaren. Na uw melding krijgt u een ontvangstbevestiging van FIU-Nederland. Deze bevestiging moet u, net als de cliënt- en meldgegevens van de ongebruikelijke transactie en uw eigen afdruk of pdf-bestand van de melding, 5 jaar bewaren.

Op 1 juli 2019 presenteerde het kabinet een plan van aanpak witwassen, dat inmiddels door de Ministerraad is goedgekeurd. Enkele punten uit dit plan zijn:

  • regulering van crypto-aanbieders (bitcoins en altcoins);
  • meer transparantie over juridische entiteiten en constructies (UBO-registers);
  • een verbod op contant geld vanaf € 3.000 euro voor handelaren;
  • een aanscherping van het wettelijk kader BES-eilanden;
  • het kabinet wil Europees inzetten op afschaffing van het 500 eurobiljet.

De verwachting was dat dit wetsvoorstel begin 2021 naar de Tweede Kamer zou gaan, maar de val van het kabinet Rutte III heeft dit vertraagd.

Het is echter niet alleen de wetgever die met regelgeving het witwassen probeert tegen te gaan. Onder de noemer Transactie Monitoring NL (TMNL) is een aantal grote particuliere banken begonnen met het combineren van hun betaaldata, om die vervolgens als bulkdata te kunnen analyseren op verdachte patronen.

Het is natuurlijk een kwestie van tijd of de FIOD zal zich bij TMNL melden om gegevens op te vragen.

Immers, de FIOD wil onder meer zicht krijgen op de herkomst van het geld om vervolgens hetzij een witwasonderzoek te kunnen starten hetzij het geld of wat daarmee verkregen is als wederrechtelijk verkregen voordeel af te kunnen pakken (ontnemen). Dit soort onderzoeken staan meestal onder leiding van het Functioneel Parket.

Witwassen

Als een dergelijk onderzoek leidt tot een verdenking wegens witwassen loop je als handelaar behoorlijke risico’s indien bijvoorbeeld bij een doorzoeking forse hoeveelheden contant geld worden aangetroffen en je nooit enige melding van een ongebruikelijke transactie hebt gedaan.

Bij witwassen gaat het erom dat de officier van justitie moet bewijzen dat die contante gelden afkomstig zijn ‘uit enig misdrijf’ zoals dat voorkomt in de witwasbepalingen in het wetboek van strafrecht (art. 420bis e.v. Sr). Dat lijkt ingewikkeld, maar pas op!

De Hoge Raad heeft in recente rechtspraak een z.g. stappenplan aanvaard waarmee het voor de vervolgende instantie gemakkelijker is aan deze bewijslast te voldoen.

De kern hiervan is, dat als het openbaar ministerie erin is geslaagd feiten en omstandigheden aan te dragen die het vermoeden rechtvaardigen, dat het niet anders kan zijn dan dat dat geld uit enig misdrijf afkomstig is (waarbij dan niet van belang is welk misdrijf), dat dan van de verdachte mag worden verlangd dat hij een ‘concrete, verifieerbare en niet op voorhand onwaarschijnlijke verklaring geeft’ dat dat geld niet van misdrijf afkomstig is. Een soort omkering van de bewijslast dus, waarbij onder die omstandigheden het zich beroepen op het wettelijk zwijgrecht juist wel eens heel onverstandig kan zijn.

In de recente rechtspraak zijn veel voorbeelden te vinden waarin officieren van justitie en ook rechters snel, en soms veel te snel, deze stappen namen en ten onrechte die omgekeerde bewijslast aannemen. Onjuiste en onnodige veroordeling van handelaren in auto’s, horloges en zeker ook boten tot gevolg (zie ook het artikel “Witwassen, struikelend naar een veroordeling of niet?”)

VOI advocaten

Als je als botenhandelaar, of natuurlijk als ieder ander, te maken krijgt met een inval van de FIOD, vragen van de FIU of een onderzoek van de Belastingdienst,, bel dan vooral met één van onze advocaten in Breda. Wij van VOI advocaten zijn als geen ander thuis in fiscaal procesrecht en financieel strafrecht en staan u graag bij.

WAAROM VOI

De naam VOI heeft voor ons meerdere betekenissen. Zo staan de letters allereerst voor onze kernwaarden Vooruitstrevend, Oplossingsgericht en Integer. Daarnaast betekent VOI in het Italiaans ‘je’, ‘jullie’, ‘u’. De naam bevestigt hiermee onze bedrijfsfilosofie, namelijk dat wij elke dag met veel plezier en energie onze kennis en ervaring inzetten om de belangen van u als cliënt te behartigen. Een leuk feitje is natuurlijk ook dat VOI een anagram is van de naam van de oprichter Ivo.

Bent u benieuwd wat de reikwijdte is van het verschoningsrecht (legal privilege) in de landen (ver) om ons heen? Via de volgende link kunt u het boek The Legal Privilege (un)covered gratis downloaden.